نژادهای اسب زیاد و متفاوت است. این فراوانی حاصل آمیختگی اسب‌ها توسط انسان، و نیز انتخاب طبیعی می‌باشد. به طور کلی اساس جدا کردن اسب‌ها از پونیها، قد آن‌ها می‌باشد. قد اسب (بلندی جدوگاه) باید از ۱٫۴۸ متر بیشتر باشد. با این وجود استثنا نیز داریم (مثلاً فالابلا).

در اینجا نام و توضیح برخی از نژادهای اسب آورده شده‌است:

شواهدی مربوط به وجود یک اسب سواری اولیه و همچنین اسبی که متفاوت با اسبهای هند و اروپایی باشد در دست است. محققان سالها از وجود نقش یک اسب کوچک روی حجاریها در ایران آگاه بودند اما طراحان اغلب این طور تفسیر می‌کردند که حجاری اسبهای کوچک به دلیل کمبود جا بوده‌است. در بعضی از موارد این امر ممکن است دلیلی برای به تصویر درآوردن اندازه‌های متفاوت باشد، همان طور که این روش گاهی برای تمیز موقعیت دو یا چند تصویر به کار می‌رفته‌است ولی به ندرت در یک حجاری در مورد تندیس‌ها یا حیوانات رزمی که دارای اندازه‌های کاملاً متفاوت هستند به کار گرفته شده‌است. تخت جمشید و دارابگرد نمونه‌هایی عالی از مورد آخر هستند. در حجاریهای تخت جمشید اختلاف اندازه بین اسب نیسایی و اسبهای کوچک لیدیایی به ۸/۲۱ سانتی متر می‌رسد. باتطابق این مقدار با اندازه‌های طبیعی، اختلاف قد این دو اسب ۴۰ سانتی متر است. در حجاریهای دارابگرد که از زمان ساسانیان به جا مانده نیز اختلاف بین اندازه این اسبها در همین حد بوده‌است اسب خزر به لحاظ ظاهری، تناسب اندام یک اسب بزرگ را دارد برخلاف بسیاری از پونیها که دارای دست و پای کوتاه و تنه درشت می‌باشند، دقیقاً یک اسب مینیاتوری است که شناخت آن از روی عکس و تصویر به راحتی امکان پذیر نیست و از آن جا شناخت زیادی با اسب نژاد عرب دارد، باید آن را در کنار یک شاخص قرار داد تا بتوان آن را تشخیص داد.

سر کوچک، چشمها درشت و برجسته، پیشانی کمی محدب و گوشها کوچک است. پوزه آن‌ها معمولاً کوچک و دارای منخرین باز هستند. گردن آن‌ها معمولاً قوس دار، باریک و دارای تناسبی مطلوب می‌باشد. یال و دم پر پشت و زیبا، کمر تا حدودی کشیده و بدن آن‌ها تقریباً باریک است. اندام حرکتی در عین ظرافت دارای استخوان بندی بسیار قوی و محکمی می‌باشد. دارای سم بسیار سفت و بیضی شکل است که احتیاج به نعل بندی ندارد. از نظر رنگ این نژاد به رنگ‌های سفید، سیاه، نیله یا خاکستری، کرنگ، کهر همانند رنگ کرنگ می‌باشد فقط یال، دم، دست و پا سیاه می‌باشد. سمند که همانند رنگ طلایی است فقط موهای یال، دم و قسمت‌های پایینی دست و پا سیاه‌است. در این نژاد تا کنون اسب ابلق دیده نشده‌است. قد اسب خزر کمتر از ۱۲۰ سانتیمتر است.

1. اسب خزر فاقد Parietal Crest در جمجمه خود می‌باشد.
2. استخوان کتف در اسب خزر پهن تر از سایر نژادهای ایرانی بوده و بیشتر به استخوان کتف نشخوار کنندگان شبیه‌است.
3. متاکارپ و متاتارس اسب خزر نسبت به قد حیوان بلند تر و باریک تر می‌باشد.
4. شش مهره اولی سینه‌ای دارای تیغه پشتی دراز تر نسبت به سایر نژادها می‌باشند و به خاطر همین اختلاف، جدوگاه در اسب خزر بسیار بالاتر از کپل قرار می‌گیرد.
5. سم اسب خزر باریک و بیضی شکل و بیشتر شبیه به سم Equus Asinus است تا شبیه سم.

این نژاد بسیار قدیمی می‌باشد و از آفریقای شمالی ریشه می‌گیرد. به این نژاد پیرامون دو هرار سال پیش در کتاب‌های رومی اشاره شده‌است. از آن زمان تعداد زیادی بارب به اروپا به خصوص انگلستان برده شد. ریشهٔ بسیاری از نژادهای امروزی از جمله اصیل اسپانیایی به نژاد بسیار قدیمی بارب‌ها بر می‌گردد. از این اسب امروزه برای اصلاح اژاد بسیار استفاده می‌شود.

اسب‌های این نژاد دارای سری بلند، گردنی متوسط و شانه‌هایی پهن هستند. موهای یال و دم این اسب‌ها پرپشت بوده و سم‌های آن‌ها سخت می‌باشند. قد متوسط آن‌ها حدود ۱٫۵۵ متر است. رنگ آن‌ها نیز معمولاً خاکستری، کهربایی، کهربایی تیره و سیاه می‌باشد. بارب‌ها اسبانی آرام، شجاع، مقاوم و سریع هستند، به همین دلیل از آن‌ها خیلی در مسابقات غیر دو استفاده می‌شود. این حیوان در شرایط بیابانی بسیار مقاوم است.

این نژاد از نژاد کوارترها می‌باشد، با این تفاوت که این اسب‌ها ابلق هستند. قد آن‌ها بین ۱٫۴۸ تا ۱٫۶۰ متر است. خصوصیات آن‌ها بسیار به کوارترها شبیه‌است.

این نژاد فرانسوی می‌باشد که با آمیزش اسب‌های اصیل عرب و انگلیسی اصلاح یافته‌است. اسب اصیل عرب علاوه بر زیبایی و وقار، به این نژاد مقاومت و انعطاف و نرمی در حرکات بخشیده‌است؛ در حالی که اسب اصیل انگلیسی قد آن را افزایش داده و سرعت آن را بالا برده‌است.

قد اسب انگلیسی-عرب حدود ۱٫۶۶ متر است و به هر رنگی دیده می‌شود، ولی کهربایی، کرنگ و خاکستری متداول ترند. امروزه از این اسب‌ها در مسابقات پرش، استقامت و درساژ استفاده می‌شود.

فریزین از جمله قدیمی‌ترین نژادهای اسب هاست. استخوان‌های سه هزار سالهٔ آن در اروپا در هلند کنونی یافته شده‌اند. ابتدا از فریزین برای کشیدن گاری استفاده می‌شد. در قرون وسطی به دلیل ظاهر و وقار و حرکات شاهانه‌اش در دوئل برای از رو بردن حریف استفاده می‌شد.

قد متوسط فریزین بین ۱٫۵۵ تا ۱٫۶۵ متر است. بعضی ار فریزین‌ها به ۱٫۷۵ متر نیز می‌رسند. رنگ آن‌ها همیشه سیاه یک دست است، مگر در صورت آمیزش. به همین دلیل به مروارید سیاه معروفند. پال و دم آن‌ها نیز مشکی، بلند و مجعد یا حالت دار است. حرکات این اسب، به خصوص به هنگام یورتمه بسیار با وقار است. رفتار این اسب‌ها به طلا معروف است، زیرا بسیار قابل اعتماد هستند و به صاحب خود دلبستگی زیادی دارند. همچنین در بسیاری از مسابقات مثل درساژ بسیار خوب عمل می‌کنند.

این نژاد قدیمی از منطقه‌ای به نام «اَندَلُس» در اسپانیا ریشه می‌گیرد. قبل از قرون وسطی، این اسب‌ها به دلیل چابکی و نرمی حرکات، در جنگ‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در قرون وسطی، به دلیل سنگینی سلاح‌های جنگی، اسب‌های درشت هیکل تر ترجیح داده می‌شدند تا این که با رنسانس نرمی و سبکی حرکات این اسب‌ها دوباره مورد توجه قرار می‌گیرد. امروزه از این نژاد به خصوص در نمایش‌ها و سیرک‌ها استفاده می‌شود.

بلندی این اسب‌ها بین ۱٫۵۵ تا ۱٫۶۵ متر است و معمول‌ترین رنگ آن‌ها خاکستری است. رنگ آن‌ها با بالا رفتن سن به تدریج روشن تر می‌شود. پال اسبان اصیل اسپانیایی بلند و حالت دار است.

این نژاد از شمال انگلستان ریشه می‌گیرد و بزرگ‌ترین نژاد اسب است. قد شایرها به ۲ m نیز می‌رسد. وزن آن هم حدود ۱ تن می‌باشد. این نژاد نیز بسیار قدیمی بوده و نام آن توسط سزار هزاران سال پیش در ماجرای جنگ‌های گالی (Gaules) آمده‌است. رنگ شایرها معمولاً سیاه بوده، ولی به رنگ کهربایی با لکه‌هایی سفید در پاها یا سر نیز دیده می‌شوند. بدن آن‌ها بسیار عضلانی و قوی است و از آن‌ها برای کشیدن درشکه یا گاری استفاده می‌شد. این نژاد بسیار آرام، مهربان و مطیع می‌باشد.

با این که فالابلا از نظر قد پونی محسوب می‌شود، ولی به دلیل ریشه‌های نژادش در لیست اسب‌ها قرار می‌گیرد. این نژاد به احتمال قوی از آمیزش اسب‌های اصیل انگلیسی با شتلندها (Shetland) به وجود آمده‌است. قد فالابلا حدود ۷۸ cm است و به نوعی یک اسب مینیاتوری محسوب می‌شود. با این وجود، نسبت به قد کوتاهش از توان بدنی بالایی برخوردار است.

اسب آپالوسا به اسب سرخپوستی هم معروف است. زیرا برای اولین بار توسط آن‌ها پرورش داده شده‌است. اسب آپالوسا حاصل پرورش انتخابی توسط سرخپوستان Nez Perce ایداهو در شمال شرقی اورگان و جنوب شرقی واشنگتن بوده‌است. آنها اساس این نژاد را اسب‌های اسپانیایی قرار دادند. آپالوسا نیز نامی است که از رودخانه‌ای به نام پالوس، نزدیک یکی از قبایل سرخ پوست گرفته شده‌است.

در ژورنال لویس و کلارک از سفرهای سال ۱۸۰۶ آنها از این اسب‌های خالدار یاد شده‌است.

پس از اینکه ارتش سواره نظام ایالات متحده، سرخپوستان را تا کوه‌های بیرپا در مونتانا دنبال کرد و آنها را قتل‌عام نمود، این نژاد اسب تقریباً از بین رفت. در سال ۱۹۳۸، گروهی از حامیان اسب در مسکو، ایداهو، یک مرکز ثبت نژاد اسب آپالوسا تشکیل دادند و برای نجات و حفظ این نژاد تلاش کردند. این نژاد در حال حاضر سومین نژاد پرجمعیت اسب در جهان است.

شاید منحصربه‌فرد ترین ویژگی اسب‌های آپالوسا، خالدار بودن یعنی وجود لکه‌های رنگی روی بدن آنهاست که در شکل‌ها و رنگ‌های مختلف بر روی زمینه‌های متنوع دیده می‌شود. به همین دلیل اسب‌های این نژاد از نظر ظاهری بسیار متنوع می‌باشند. معمول ترین الگوی خال‌های بدن اسب آپالوسا، رنگ تیره کل بدن با خال‌های روشن (دانه برفی) و یا رنگ روشن کل بدن با خال‌های تیره (پلنگی) است.

اسب خالدار به شکل‌های دیگری نیز دیده می‌شود، از جمله بدن برفکی با لکه‌های سفید، رنگ سفید مرمری که کل بدن اسب را پوشانده، و یا لکه سفید بزرگی روی کپل اسب که معمولاً خال‌های تیره رنگ هم روی آن وجود دارد. سم اسب آپالوسا عموماً راه‌های سیاه یا سفید دارد.

نژاد آپالوسا امروزه به واسطه ترکیب آن با اسب کوارتر دارای انواع گوناگونی است. بسیاری از آپالوساها یال و دم کم پشت دارند، و بعضی افراد معتقدند چشم اسب‌های آپالوسا حالتی انسان گونه به آنها می‌دهد.

قد اسب آپالوسا بین ۱۴٫۳ تا ۱۵٫۴ وجب است. بلندی جدوگاه این اسب‌ها بین ۱٫۴۲ تا ۱٫۶۳ متر می‌باشد و دارای سینه‌ای پهن و کمری کوتاه‌است.

از دیگر ویژگی‌های شناخته شده اسب آپالوسا، طبیعت آرام آن است. این اسب‌ها را می‌توان برای اهداف مختلف استفاده کرد؛ در پرش قدرتمندند و در رویدادهای وسترن و سه روزه قابلیت بالایی نشان داده‌اند. آپالوسا برای پیمودن مسیرهای طولانی نیز کاملاً مناسب است.

این نژاد آمریکایی بوده و از آمیزش نژادهای عرب، بارب و اسپانیایی به وجود آمده و با آمیزش با اسب‌های اصیل انگلیسی اصلاح یافته‌است. قد متوسط آن حدود ۱٫۵۰ متر است. سر آن کوچک و مثلث شکل است و بدنی عضلانی دارد. سرعت این اسب در مسافت‌های کوتاه بالاست و در مسابقات وسترن و رودئو مورد استفاده بسیار قرار می‌گیرد. تقریباً همهٔ رنگ‌ها در این نژاد دیده می‌شوند.

اسبهای هانوورین یا هانووری شناخته شده ترین اسب‌های نژاد خونگرم اروپایی به شمار می‌روند و در ایالات متحده و همچنین در کل جهان به خوبی شناخته شده‌اند. اسب نژاد هانوورین در رشته‌های پرش، درساژ و سه روزه عملکردی بسیار خوب دارد.

بنابراین اگر در فکر خرید اسبی برای سوارکاری حرفه‌ای و شرکت در مسابقات پرش و به ویژه درساژ هستید اسب نژاد هانووری برایتان مناسب است. موفقیت‌هایی که این نوع اسب در رقابتها به دست آورده‌است برتری او را به خوبی نشان می‌دهد. در المپیک سال ۱۹۹۲، ۱۳ مدال به اسب‌های نژاد هانووری تعلق گرفت و ۴ عنوان قهرمانی پی در پی پرورش اسب جهان همراه با ۵ مدال طلا، ۱ نقره و ۲ برنز در مسابقات درساژ و پرش نمایشی در المپیک سال ۱۹۹۶ جایگاه این اسبها را هر چه بیشتر نشان داد.

پیشینه نژاد هانووری

این نژاد از ایالت نیدرزاکسن واقع در شمال آلمان نشات گرفته‌است که پادشاهی سابق هانووری در آن وجود داشت. در آنجا یک صنعت پر رونق پرورش اسب در شهر [سل] ([Celle]) به مدت تقریباً ۳۰۰ سال وجود داشت. با اینکه نسب نامه اسب هانووری رسماً از سال ۱۸۸۸ آغاز شد، اما نسب نامه‌های دقیق از سالهای سده ۱۷۰۰ میلادینگه داشته شده بود. در اصل تولید نژاد هانووری از آنجا آغاز شد که اسب نژاد تروبرد با مادیان هولشتاینر یا هولستینر (Holsteiner) [جفت] شد تا اسب‌هایی با خصوصیات بهتر برای استفاده‌های نظامی و مزرعه داری تولید شود. اما در سدهٔ گذشته، برنامه‌های تولید نژاد هانووری به سمت تامین نیاز به اسب‌هایی ورزشی برای سوارکاری سوق یافته‌است که باعث شد نژادهای مناسب دیگر اسب نیز به این برنامه وارد شوند. اسب نژاد هانووری مدرن حاصل کار این برنامه‌ها است.

ویژگی‌های اسب هانووری

شیوه راه رفتن اسب نژاد هانووری بسیار با انعطاف است و به طرزی نرم گام بر می‌دارد، یورتمه رفتن او حالت شناوری دارد، و در هنگام تاخت حرکتش سریع، منظم و ریتم دار است. شاید به همین دلیل باشد که این نوع اسب را برای درساژ بسیار مناسب می‌دانند. قد اسب هانووری به ۱۵٫۳ تا ۱۶٫۲ وجب می‌رسد. این اسب‌ها اسبهایی قدرتمند و ورزشی هستند و رفتاری کاملاً آرام و متعادل دارند.

مشخصات فیزیکی این نژاد

پشت قوی، بدن و اندام زیبا، حرکات ورزشی سبک و زیبا. بسیار مناسب جهت درساژ. به رنگ‌های شابلوطی، قهوه‌ای، سیاه، سفید و خاکستری وجود دارند.

مشخصات اخلاقی

مهربان و باهوش هستند و یه آسانی به تربیت و تعلیم پاسخ می‌دهند. اغلب دارای خلق و خوی ثابت هستند.

این نژاد دیرینهٔ طولانی‌ای ندارد و از آمیزش اسب‌های اصیل عربی با اسب‌های محلی در انگلستان به وجود آمده‌است. بلندی جدوگاه اسب‌های اصیل انگلیسی بین ۱٫۶۵ تا ۱٫۸۰ متر است. اسبان این نژاد تیزپاترین اسب‌های دنیا هستند و از آن‌ها در مسابقات اسب‌دوانی به خصوص مسابقات تاخت استفاده می‌شود. این اسب‌ها معمولاً در مسابقات درساژ و پرش نیز موفق هستند. اسب‌های اصیل انگلیسی نسبتاً حساس، زودشکن و عصبی هستند، که با توجه به تقلا و ریسکی که حین مسابقات می‌کنند قابل توجیه‌است. رنگ بدن آن‌ها نیز معمولاً کهر، کهر تیره، خاکستری و سیاه‌است. رنگ‌های ابرش و طلایی نیز در آن‌ها دیده می‌شود. رنگ سفید بسیار نادر است. گردن و پاهای این نژاد بسیار کشیده می‌باشد.

اسب ترکمن گونه‌ای از زیباترین اسب‌ها است که در منطقهٔ ترکمن صحرا زیست کرده و پرورش می‌یابد. رنگ آن‌ها بیشتر خاکستری رنگ و بدنی کشیده و لاغر دارند. شکم آنها بر خلاف بسیاری از نژادهای دیگر اسبها، تخت و به معنی دیگر شکم آن‌ها لاغر است. صادرات این اسب به خارج از کشور ممنوع است.

اسب ترکمن اسبی است دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی از جمله: قد ۱۴۸ تا ۱۵۵ سانتیمتر، گوشهای بلند ومتحرک، سینه فراخ و متناسب، کپل کم شیب با عرض خوب، مفاصل قوی، سم‌های محکم با زاویه مناسب، تحمل حرکات سنگین ورزشی و…است. رنگ‌های اصلی این نژاد: کهر، نیله، کرنگ، سمند و قره کهر می‌باشد.

نژادهای شناخته شده از اسب ترکمن در چهار گروه: یموت، آخال تکه، چناران (مخلوط از تلاقی اسب ترکمن وعرب) و گوگلان (منقرض گردیده) دسته بندی شده‌اند.

اسب ترکمن اندامی کشیده، دُمی باریک، سر و گردن زیبا دارد. برای اسب‌های بانژاد ترکمن درسال‌های گذشته ذخیره‌های ژنتیک این اسب، تقاضای جهانی یافته‌است. اسب ترکمن در نزد ترکمن‌ها پیشینه‌ای طولانی در سنن و زندگی صحرانشینی وجنگ وگریزها درگذشته داشته‌است.

گفتنی است برنامه‌های اشتباه ایران در نیم قرن گذشته لطمه زیادی به ذخیره ژنتیکی اسب‌های ترکمن زده‌است و متأسفانه تعداد اسب‌های ترکمن خالص و خوب به شدت کاهش یافته‌است.

امروزه خالص‌ترین اسب‌های ترکمن ایران را در ترکمن صحرا(استان گلستان)و منطقه راز و جرگلان از توابع استان خراسان شمالی می‌توان یافت که بیشترین جمعیت این اسب را دارا می‌باشد. خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه بیشتری به تولید اسب‌های ترکمن شده‌است. تعدادی اندک و پراکنده از این نژاد توسط علاقه‌مندان در تبریز، اصفهان، تهران و همدان نیز نگهداری می‌شوند.

(به عربی: الحصان العربي)(به انگلیسی: Arabian Horse) که بعضی اوقات در ایران به آن اسب اصیل می‌گویند یکی از نژادهای اسب سبک در جهان و متعلق به منطقه خاورمیانه می‌باشد. شناسایی این نژاد بدلیل شکل سر متمایز و دم مرتفع آن آسان می‌باشد.

این اسب یکی از قدیمترین نژادها در جهان محسوب شده به طوری که کشف‌های باستان شناسی اصول این نژاد را به ۴۵۰۰ سال قبل بر می‌گرداند، اسبهای عربی در منطقه خاورمیانه بوجود آمده و از آنجا از طریق تجارت یا جنگ‌ها به تمام جهان انتشار یافته‌اند، همچنین از این نژاد برای بهبود بخشیدن ویژگی‌های دیگر نژادها از قبیل قدرت تحمل بالا، فرمان پذیری و سرعت استفاده می‌شود.
نژاداسب عربی در طول تاریخ به دست اعراب کوچ نشین پرورش و تکامل یافت تا آنجا که به طور معمول این اسب با صاحب خویش در یک چادر میزیسته. این ارتباط نزدیک و تنگاتنگ با انسان تا به امروز در این نژاد حفظ شده است و آن را به مورد اعتمادترین نژاد اسب برای استفاده در جنگ‌ها مبدل کرده بود، این شیوه پرورش اسب عربی هم اکنون توسط مربیان اروپایی نیز دنبال می‌شود به طوری که مربی اسب با آن مانند یک دوست رفتار می‌کند.
انضباط و فرمانبرداری این اسب سبب می‌شود که به صورت یکی از قویترین نژادها در مسابقات اسب دوانی درآید و این نژاد یک از ده نژاد محبوب در بسیاری از مناطق جهان شامل ایالات متحده آمریکا، کانادا، بریتانیای کبیر، استرالیا، اروپا، آمریکای جنوبی و همچنین سرزمین اصلی آن خاورمیانه است اهمیت این نژاد در جهان تا به آن حد پیش رفته که سازمانی بین‌المللی مخصوص آن با عنوان سازمان جهانی اسب عرب برای حفظ این نژاد زیبا تشکیل شده است که ایران نیز از اعضای آن می‌باشد.

مشخصات بدنی اسب عرب

اسب عرب ویژگی‌های ظاهری ای دارد که آن را از سایر نژادهای اسب متمایز می‌سازد، از جمله پوزهٔ کوچک، چشم‌ها و مجراهای تنفسی درشت، گوش‌های کوچک و رو به جلو، گردن ظریف و قوس دار، بالا گرفتن دم به هنگام حرکت و یال و دمی ابریشم مانند. بعضی از اسب‌های عرب نسبت به سایر نژادهای اسب از یک مهرهٔ کمر و یا یک جفت دنده کمتر برخوردارند.

قد و وزن

قد اسب‌های عرب به طور متوسط بین ۱۴۲ تا ۱۵۴ سانتی‌متر است اما در سال‌های اخیر به دلیل شرایط نگهداری و رسیدگی‌های ویژه پرورش دهندگان اسب عرب می‌توان شاهد قدهای بلندتری تا ۱۶۲ سانتی‌متر بود. وزن بیشتر اسب‌های این نژاد بین ۳۵۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم می‌باشد.

استفاده از ان

از اسب عرب در مسابقات زیبایی، کورس، درساژ و استقامت استفاده می‌شود. این اسب‌ها همراهان خوبی نیز می‌توانند برای صاحبان خود باشند.

بزرگ ترین نژاد اسب شایر می باشد